guvercin hastaliklari ve tedavisi
SİRKOVİRÜS (CİRCOVIRUS)
İlk defa 1998 yılında Belçika’da ortaya çıkan sirkovirüs adından daha da fazla bahsettirmektedir. Sirkovirüs çok genç kuşların timus ve fabrisius keselerini enfekte eden viral bir hastalıktır.Bu organlar güvercinin bağışıklık sisteminin (dayanıklılık ve savunma) gelişimi için olmazsa olmaz iki organdır.Bu organların zayıflaması ile güvercinler enfeksiyonlara daha duyarlı olur ve bazı aşıların (mesela paramiksovirüs) etkisi azalabilir.
Birçok araştırma güvercinlerin büyük bir bölümünün şimdiden bu virüs ile enfekte olmuş ya da karşılaşmış olduğunu ispat etmektedir. Bu arada bu hastalığın gerçek sonuçları hakkında pek az şey biliyoruz. Sonuçlardan başlıca tanıdığımız bu hastalığın getirdiği enfeksiyonların bizim geleneksel ilaçlarımızla alt edilebildiğidir.
BELİRTİLER
Hemen hemen her zaman ortaya çıkan sonraki enfeksiyonlar aşağıdakilerdir
Paramiksovirüs Ø
Herpes ya da Ø adenovirüs
Kolibasili ya da paratifo Ø
Mikoz (asperjilos ya da Ø kandidoz)
Trikomonoz Ø
Vs Ø
ÖNKORUMA
Sıkışık olmayan ve sağlık koşullarına uygun güvercinlikler kuşçuluğu tehdit eden bu yeni hastalıkla mücadelede önemli bir rol oynamaktadır. Aşısı henüz yoktur.
TEDAVİ
Hastalığa karşı bir şey yapılamamaktadır. Ortaya çıkan sonraki enfeksiyonların tedavileri de o hastalıkların ilaçları ile yapılmalıdır.
KOKİDİYOZ (COCCİDİOSE)
Bu hastalık güvercinlerde sıklıkla teşhis edilmekte, ancak çok ağır bir enfeksiyon durumunda hastalık ortaya çıkmaktadır. Trikomonoz hastalığının tersine güvercin kokidiyoz hastalığına dayanabilmektedir. Yalnızca ağır bir enfeksiyon durumunda tedavi gerekliliği ortaya çıkar.Eimeria Labbeana ve Eimeria Columbarum bağırsak zarında çoğalarak bağırsağa zarar veren parazitlerdir.
Buna bağlı olarak gıdanın alınması (sindirim) daha az gerçekleşecek ve hastalık şartlarının artmasıyla dışkı yeşilleşecektir. İyi sağlık koşulları, iyi bir ilaç tedavisi ve temiz ve kuru bir hava hastalığın aşılmasında hep beraber esas olarak gereklidir.
BELİRTİLER
Sindirim bozuklukları Ø
İsal ya da sulu dışkı Ø
Diğer hastalıklara neden olma Ø
Kızışmama, geç kızışma,çiftleşmeme Ø
ÖNKORUMA
Yeni yetiştirdiğiniz kuşları çifte atmadan bir ay Ø kadar önce ilaçlayın
Geç gelen, kaybolup geri gelen ya da satıştan dönen Ø kuşlarınızı ilaçlayın
Satın alınan kuşları ilaçlayın Ø
ETKENLER
Kirli ve mikroplu sandıklar, pazar yeri ortamı, taşıma çantaları Ø
Ø Damlarda ya da su kaplarında bulunan mikroplu sular
Kirli ve mikroplu Ø yemlikler ya da mikroplu yerden yemlenme
TEDAVİ
İlaçları dozajında Ø ve sürecinde kullanın ve zamanında değiştirin
Yeni bir enfeksiyonla Ø karşılaşmayana kadar kümesi günde en az bir sefer temizleyin
Kümesi Ø düzenli olarak dezenfekte edin ve yerleri yakın
KORİZA (CORIZA)
Evcil güvercinlerde sıklıkla karşılaşılan koriza bir üst solunum yolları enfeksiyonudur. Karmakarışık koriza bir çok nedeni olan çok işlevli bir hastalıktır.
Herpes virüsü enfeksiyonu Ø
Chlamydophila enfeksiyonu Ø
Mycoplasmes enfeksiyonu Ø
E. Coli bakterisi enfeksiyonu Ø
nedenlerdendir. Bu enfeksiyonlarla güvercinlerde performansın düştüğü ve hastalığın belirdiği (koriza) tanımlanır. Kötü sağlık koşulları, kötü bir havalandırma,aşırı nüfus böyle solunum yolları sorunlarını tetikleyen başlıca etkenlerdir.Bu hastalığın bazı kronik türlerinde tedavi güç olur ve uzayabilir.
BELİRTİLER
Başlarda çok az bir klinik belirti vardır Ø
Ø Uçuş performansında düşüş
Aksırma, burun akıntısı Ø
Gaga açma Ø
Ø Hırıltılı ya da sesli soluma
Gözde akıntı ve mükozda parlama Ø
Bazen Ø kafa tüylerinde kabarma (kulak kenarlarındaki tüylerde karışıklık)
ÖNEMLİ
Solunum problemlerinde her zaman bir trikomonoz enfeksiyonu olup olmadığı doğrulanmalı, eğer var ise bunun da mutlaka tedavisi yapılmalıdır.
EKTOPARAZİT TÜRLERİ
Güvercinlerde ektoparazitlerden bahsedildiği zaman kuşun üzerinde bulunan bütün asalaklar (bit, pire,kene,atsineği,uyuz,vs…) akla gelmelidir.Tüyleri ufalayan bitler (Columbicola columbae) gibi bazı ektoparazitlere sıklıkla raslanmaktadır. Bu bit yumurtalarını tüylerin sapları dibine bırakmakta ve kendisi de tüylerin üzerlerinde yaşamaktadır.
Endişelenmesi gerekilen bir diğer ektoparazit ise kuşların kuyruküstü tüylerinin altında yaşayan kuyruksokumu kenesidir.(Campanulotes bidentatus) .Kötü şartlarda yaşayan güvercinler parazitlerle daha sık karşılaşmaktadır. Bunun gibi telek tüyleri arasında yaşayarak tüylere zarar veren ve kuşu da etkileyen birçok asalak bulunmaktadır.
Esas olarak tüylerde yaşayan pirelerin (Neoknemidocoptes) getirdiği enfeksiyonlara raslansa da ayaklarda yaşayan pirelerin(Knemidocoptes mutans) enfeksiyona neden olduğu da nadir olarak görülmektedir.
Güvercinde kansızlık ya da zayıflık durumunda mutlaka her zaman kümesin, yuvalıkların çatlaklarında yaşayan kırmızı bit ya da kan emici (Dermanyssus gallinae) bit akla gelmelidir.Bu kan emiciler gece ortaya çıkarak büyük miktarlarda kan emip kuşlarda ağır bir kansızlığa neden olabilirler.
BELİRTİLER
Ø Güvercinin kondüsyonunda bozukluk
Birçok zaman tüyleri kabartma Ø
Ø İrkilme, panik, elde çırpınma
Ele alınınca tüylerin dağılıp dökülmesi Ø
Zaman zaman kansızlık Ø
ÖNEMLİ
Tedavi uygulandığı gün kuşlar tüylerindeki ilaçlı su yüzünden uçurulamayacaklardır. Toz ile yapılan tedavilerde de tozun ziyan olmaması için uçurulmamalıdır. Bu tedaviden sonra kuşların tüylerinin ıslatılmasından kaçınılmalıdır ki tozlar akıp gitmesin.
ÖNKORUMA
Kümesteki bütün kuşlara ayda bir ilaç uygulanmalıdır.
HEKZAMİTİAZ (HEXAMITHIASE)
Hekzamitiaz bir kırbaçlı protozer (hexamita columbae). enfeksiyonudur. Hexamitiaz (hatalı olarak trikomonoz bağırsak olarak da adlandırılır) esas olarak bahar ve yaz aylarında ortaya çıkar. Bir başka deyişle yavruların sıcak isalleriyle belirir.
Hekzamitiaz ile aynı arazları taşıyan bir enfeksiyon olan adeno-colinin ayırdedilmesi genellikle çok zordur. Gerçekten hangi sorun ile karşı karşıya olunduğunun bilinmesi için bir veteriner ile temasa geçilmesi işte bu yüzden her zaman tavsiye edilmektedir.
BELİRTİLER
Kusma ve mide-bağırsak sorunları Ø
Akışkan ve kötü kokulu dışkı Ø
Aşırı susama Ø
Hızlı kilo kaybı ve Ø küskünlük
Nadiren ölüm Ø
ÖNEMLİ
Hekzamitiazın doğru teşhisi vücut ısısındaki dışkının mikroskopla incelenmesi olmadan yapılamaz. Bu dışkının içinde kımıldayan kırbaçımsılar (trikomonozdaki gibi) görülecektir.
GÜVERCİNLERDE İSHAL
Son zamanlarda güvercinliklerde en sık raslanan sorunlardandır. Genellikle adenovirüs ya da E-koliye bağlı bir enfeksiyondan kaynaklanmaktadır. Adenovirüs tip 1 durumunda içinde zengin protein yataklarının bulunduğu bağırsak zarlarının bozulması söz konusudur.Bu zengin protein yatakları her yerde gelişen ve esas bağırsak duvarını istila eden E-koli bakterilerinin gelişimi için ideal bir ortamdır.E-koli bakterisi kana nüfus eden toksik maddeler üretir. Böylece güvercinler hızla hastalanırlar ve ölürler,hatta ani ölümler de gerçekleşir.
BELİRTİLER
Boş bir kursak ve Ø sindirim bozuklukları
Kusma Ø
Yeşil ve akışkan bir dışkı Ø
Ø İştahsızlık ve küskünlük
Nadiren de olsa ölüm Ø
ÖNEMLİ
Enfeksiyon durumunda tüm güvercinler tedaviye alınmalıdır. Hastalık süresince hafif tohumlarla besleme yapılmalıdır. Poteinsiz tohumlar,pirinç,mısır gibi tercih edilmeli,kuşlar dinlendirilmeye alınmalıdır.
ORNİTOZ (ORNITHOSE)
Ornithoz Chlamydophila psittaci bakterisininin neden olduğu bir solunum yolları enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon güvercincilikde ki en önemli yıkıcılardan bir tanesidir. Bakteri ilk önce esas olarak sadece üst solunum yolları enfeksiyonuna neden olur ama ilerledikçe diğer iç organlarda da (karaciğer,akciğerler,dalak) enfeksiyon oluşturabilir.
BELİRTİLER
Göz çevresinde yanma, iltihaplanma Ø
Hırıltılı soluma Ø
Ø Gırtlak ve üst solunum yollarında kızarıklık ve şişkinlik
Pislenmiş burun Ø ucu
Kabarmış bir kafa (kulak kenarlarında karışmış tüyler) Ø
Ø Halsizlik, keyifsizlik
ÖN KORUMA
Kümeslerde güzel hava şartları sağlanmalı (havalandırma, ısı ve nem) .Hastalıklı kuşlar uzun süre karantinada bırakılmalıdır.
ETKENLER
Diğer hastalıklı kuşlarla direk temas Ø (pazar sandıklarında, taşımalarda vs.)
Ana babadan yumurta yoluyla Ø
Ø Ornitoz ortamı bozuk kümeslerde (hava cereyanı olan, rüzgarlı, kalabalık,pis) daha kolay bulaşır.
PARAMİKSO (PARAMİXO)
Paramikso ya da Newcastle hastalığı güvercinlerde en yaygın olan virüse dayalı bir enfeksiyondur..Bu çok bulaşıcı hastalığın sağlık kurumlarına bildirilme zorunluluğu vardır.(Tabi ki Avrupa ve Amerika’da.Türkiye’de kimsenin ilgilendiği yok).Hastalığa tüydeki kuşlar ve zayıf kuşlar daha da duyarlıdır.Aşısız kuşlar her zaman hastalanma riski taşırlar.
BELİRTİLER
Aşırı susama Ø
Akışkan dışkı Ø
Kafa titremesi (sonrasında sallabaşlık) Ø
Ani tepki, korkma, büzülme Ø
Yemlik başında düşünme Ø
Denge kaybı, dengeyi bulamama Ø
ÖNEMLİ
Tedavi sonrası, iyileştikten sonra kuş ancak 2,3 ay sonra tam olarak uçma performansını yakalayabilir.Bazı kuşlarda eser kalabilir.(Sallabaşlık,yerleşmiş bağırsak bozukluğu ve isal,vs).
Bazı ülkelerde bütün evcil güvercinlerin bu hastalığa karşı aşılanması zorunluluğu vardır. Türkiye bu ülkelerden değildir!
ÖNKORUMA
Dördüncü haftasından itibaren bütün güvercinlere senede bir aşı yapılmalıdır.
PARATİFOZ (PARATYPHOSE SALMONELLOSE)
Kuşçular için en korkunç hastalık paratifosdur. Hastalık etkeni, güvercinliklerde varsayılandan daha yaygın olarak kol gezen Salmonella typhimurium Kopenhag türü olarak adlandırılan bir bakteridir.
Hastalık esas olarak bir bağırsak enfeksiyonu (isal) şeklinde kendini gösterir ama bağırsaktan kana sirayet ettikten sonra eklemleri,iç organları ve sinir sistemini etkileyebilir.Bakteri birçok kümeste belirtilerini net şekilde göstermeden varlığını sürdürmekte ve nedensiz yavru kayıplarına ve uçuş bozukluklarına neden olmaktadır.Bu yüzden çok dikkatli olunmalı, gerekirse belirli aralıklarla koruyucu tedavi uygulanmalıdır.
BELİRTİLER
Bağırsaklarda: Yeşilimsi akışkan bir dışkıyla Ø kendini gösteren iltihaplanma.
Eklemlerde: Dirsek şişmesi ya da ayak bilek Ø eklemlerinde topallama,şişme ve kanatlarda düşüklük.
Organlarda: Ø Karaciğer,dalak,kalp ve yumurtalıklarda urlanma ve abse.Buna bağlı olarak azalan bir performans ve de verimlilik ve son olarak da ölüm
Sinirlerde: Denge Ø bozuklukları ve sallabaşlık
Ağır vakalarda: Kümeste,yerlerde, yuvalıklarda Ø ölümler
ETKENLER
Başka bir hasta kuş ile direk temas (mesela pazar Ø sandıklarında ya da taşıma kaplarında)
Direkt hastalıklı doğma (ana baba Ø hastalığı yumurta yoluyla yavruya geçirebilirler).
STREPTOKOK (STREPTOCOQUES)
Streptokokların neden olduğu enfeksiyonlar ilk kez Belçika’da 1990 da tanımlanmışladır. Bir çok güvercin klinik bir belirti göstemeksizin bu organizmanın (Streptococcus gallolyticus) taşıyıcısı durumundadır. Organizma daha çok kötü sağlık koşulları olan güvercinliklerde yetiştirme döneminde ortaya çıkar.Bu enfeksiyon zaman zaman da paratifo enfeksiyonuna eşlik ederek belirir.
BELİRTİLER
Her yaş Ø güvercinde ani ölüm
Göğüs kaslarında urlanma oluşumu Ø
Zayıflama Ø
Ø Bir kanat ya da iki kanatın sarkması
Topallama Ø
Yeşilimsi akışkan Ø dışkı
Sinirsel belirtiler Ø
Kötü duruş, keyifsizlik,düşünme hali Ø
ÖNKORUMA
Yerlere ızgara yapılarak güvercinlerin pislikle dolaysız teması önlenmeli.Güvercinliği her gün temizleyin ve çok kuş doldurmaktan sakının.
TRİKOMONOZ (TRICHOMONOSE)
Bu çok bulaşıcı hastalığa Avrupa ve Amerika’da, özellikle posta güvercinlerinde sıklıkla raslanılmakla beraber şükürler olsun ki Türkiye’de o kadar yaygın değildir.Bana göre en korkulması gereken güvercin hastalıklarının başında gelmektedir.Trikomonoza (Trichomonas columbae) gırtlağa,kursağa,yemek borusuna yerleşen ve bir çok başka hastalığı da beraberinde getiren tek hücreli kırbaçımsı bir parazit neden olur.
Hastalığın hafif seyrettiği dönemlerde ancak hafif bir kondisyon kaybı,gırtlakta sulanma,yumurtadan kesilme gibi belirtiler gözlemlenmekle hastalık göz ardı edilebilir. Ancak ağır vakalarda gırtlakta ve ağız içinde sert kalkerimsi sarı tabakalara raslanabilir.Gözlerde sarılık dikkat çeker. İç organlarda urlanma oluşur.Ağır karaciğer bozukluğu görülür.Yavru kuşlarda ani ölümlere raslanabilir.Yolaçtığı urlanma ve karaciğer bozukluğu geri dönülmez arazlar bırakacaktır. Kokidiyozun tersine güvercin bu parasite karşı herhangi bir savunma ve dayanıklılık geliştiremez. Bu yüzden mutlaka hemen ilaçlı tedaviye geçilmelidir. Hastalığın hafif seyrettiği durumlarda bile ilaçlı tedavi şarttır.
BELİRTİLER
Gaga içinde sarı tortu Ø
Sindirim Ø bozuklukları (ishal)
Solunum sorunları Ø
Kızışmama, çiftleşmeme, Ø yumurtlamama
Karaciğer bozuklukları Ø
İç organlarda urlanma Ø
Ø Uçmama, kötü uçuş
ÖNEMLİ
Aynı anda kümesteki bütün kuşlar Ø tedaviye alınmalıdır.
İlaçlama belirtilen şekilde yapılmalı ve ilaçlı su Ø belirtilen zamanlarda değiştirilmelidir
Kümes, yemlikler, suluklar iyice Ø temizlenmelidir ve dezenfekte edilmelidir
ETKENLER
Yavruların Ø beslenmesi sırasında ana baba yoluyla
Hastalıklı kuşlarla direkt temasla Ø (sandıklarda, taşımalarda)
Hastalıklı kuşların su içtikleri suluklardan su Ø içerek.
KURTLAR (VERMINOSE)
Kurtlar güvercinlerde daha az önemli sorunlar yaratan dertlerdendir. Çoğunlukla bir ascaridioz ( Ascaridia columbae) ve/veya bir kapillarioz ( Capillaria spp.) enfeksiyonlarından bahsedilir. Zaman zaman askarider dışkı içinde ince bir ip şeklinde mikroskopsuz da (çıplak göz ile) görülebilir.Bu kurtlar ince bağırsağın başına yerleşir ve varlıklarıyla ince bağırsağı kilitlerler. Aynı zamanda gıdanın alınmasının (sindirimin) yavaşlamasına neden olarak sürekli bir zayıflığa ve kondisyon bozukluğuna yol açarlar.
Askaridioz asalağının tersine kapiller asalağında enfeksiyon çıplak göz ile hiçbir zaman teşhis edilemez. Bir mikroskop ile inceleme gerekir.Kapiller herhangi bir hayvan türüne özgü değildir ve askarider asalağının tersine tavuklarda, hindilerde, bıldırcınlarda ve güvercinlerde bulunabilir.Bu asalağın az bir yoğunlukta bile bulunması güvercinin kondisyonunda kötü bir etkiye neden olabilir.
Güvercinlerde nadir olarak da tenyaya (Hymenolepis columbae) raslanır.Böyle bir durumda bir güvercinde tenya var ise de bunun kümesdeki diğer güvercinlere dolaysız olarak bulaşması mümkün değildir.
BELİRTİLER
Sindirim bozuklukları Ø
Duruş ve Ø halde bozukluk, keyifsizlik
İştahsızlık olmamasına rağmen zayıflama Ø
Ø Kusma
Yeşilimsi akışkan dışkı Ø
Dışkıda göz ile görülebilen kurtlar Ø (yalnızca ascaridioz durumunda)
Kansızlık (esas olarak kapillarioz Ø durumunda)
ÖNEMLİ
Bütün kuşları aynı anda tedaviye alın ve kümesi çok iyi temizleyip tabanı pürmüzle yakarak ya da kimyasal bir madde ile temizleyin.
ETKENLER
Diğer hasta ya da taşıyıcı kuşların dışkılarından boşalmış olgun yumurtaların yutulması ile bulaşır.
