Kedilerde Ağız Kokusun Nedenleri
Ağız kokusu şikayetlerinde ilk akla gelen ağız boşluğu ile ilgili bir problemin varlığı olmalıdır. Çünkü kedilerde de ağız kokusunun birincil nedeni ağız boşluğunda şekillenen lezyonlardır. Bu lezyonlar lokalizasyon yerine ve oluşum nedenlerine göre çok çeşitli olabilir.
Ayrıca peridontal hastalıklar, diş taşları ve diş çürükleri de ağız kokusunun sık görülen nedenlerindendir. Genellikle şekillenen peridontal hastalıkların kökeninde de diş taşları yani tartar yer almaktadır. Özellikle ileri düzeyde birikmiş diş taşlarının zamanla diş etlerine yaptığı baskı diş etlerinde hasara neden olur. Hasarlı diş etleri bakterilerin üremesi için uygun ortamdır ve besinlerinde yardımı ile kolayca enfeksiyonun şekillenmesine neden olacağı gibi keskin ağız kokusunun da önemli bir nedenidir. Bu durumda diş etleri oldukça hassastır, kolay kanayabilir. Hiperemik yapıdaki diş etleri gözle görülebilir derecede belirgindir. Bu kanamalar da kokunun nedenini oluşturabilir. Ağız kokusu yanında yeme güçlüğü ve salya artışı da şekilleneceğinden kokunun şiddeti daha da artabilir.
Diş çürüklerinde, kokunun kaynağı besin artıklarıdır. Çürüğe bağlı oluşan kavitede biriken besin artıkları kolayca bakterilerin etkisiyle kokuşarak kokuya neden olur. Diş taşlarının varlığında da aynı neden söz konusudur. Oluşan tartarın diş etlerinin içlerine doğru ilerlemesi nedeniyle zamanla diş eti ve diş kökü arasında bir ayrılma ve boşluk oluşumu söz konusudur. Bu boşlukta biriken besin artıkları ağız kokusunun ve diş çürüklerinin nedenini oluşturabilir.
Ağız mukozasında şekillenen enfekte lezyonlar, stomatitis, gingivitis ve glossitis olarak sayılabilir. Bu lezyonlar travmalar, kimyasal maddeler, immun sistem hastalıkları, paraziter, mantar, viral ve bakteriyel enfeksiyonlara bağlı olarak şekillenebilir. Örneğin Candida albicans türü mantar, herpes virus, calici virus veya leukemie virus nedeniyle gelişen hastalıklarda ağız mukozasının yangısı olan stomatitislerin şekillenmesi spesifiktir. Tüm bu hastalıkların seyri sırasında değişik derecelerde görülen stomatitislere bağlı olarak ağız kokusu da oluşur.Yine dilin yangısı olan glossitis ve diş etlerinin yangısı olan gingivitisler de aynı nedenlerle şekillenebilir ve ağız kokusuna neden olabilir. Gingivitislerin oluşum nedenlerinden biri de tartarlardır. Birbirini tetikleyen bu iki etken ağız kokusunun da önemli bir nedenidir.
Yalanmayı seven kedilerin dilleri ile mantar ve benzeri etkenleri ağız boşluğuna taşımaları ve etkene bağlı olarak ağız boşluğunda da lezyon oluşturması oldukça kolaydır.
Kedilerde pek sık şekillenmemekle birlikte diş eti üremesi olan epulisler besinlerin birikimine neden olan kaviteler oluşturarak ağız kokusuna neden olan diğer bir etkendir. Ayrıca ağız içinde şekillenen Fibrosarcom ve Squamous cell carcinom gibi neoplazmlar da ağız kokusuna neden olmaktadır. Şekillenen neoplazmlar çiğneme sırasında dişlerin sürtünmesine bağlı olarak kanamalı açık lezyonlar şekline dönüşebileceği gibi yutkunma güçlüğüne bağlı olarak besin birikmelerine de sebep olarak kokunun kaynağını oluşturabilir.
Kedilerde oldukça sık görülen enfeksiyöz Rhinotracheitis’in seyri sırasında ve sinüzitis’ler de ağız kokusuna neden olabilir. Şekillenen irinli akıntı burun yoluyla dışa akıtılmakla birlikte yutakla olan bağlantı kokunun ağızdan hissedilmesine neden olabilir. Benzer şekilde tonsillitis ve farengitis durumlarında da ağız kokusu olabilir. Ancak kedilerde genellikle Rhinotracheitisle birlikte seyreden bu hastalıkların tanısının ayrıca konulması pratik olarak sık karşılaşılan bir durum değildir.
Enfesiyöz hastalıklar yanında endokrin sistem hastalıkları ve bazı metabolik hastalıklarda ağız kokusuna neden olabilir. Örneğin kedilerde oldukça sık yaşanan böbrek hastalıkları üremiye neden olur. Şekillenen ürenin parçalanması sonucunda oluşan amonyağın etkisiyle oral lezyonlar ve keskin bir aseton kokusu oluşur.
Hypothyroidizm ve parahypothyroidizm gibi endokrin hastalıkların seyri sırasında diş etleri oldukça hassastır. Çok az bir tartar birikiminde dahi kolayca gingivitis şekillenebilir. Bu nedenle de bu hastalıkların seyri sırasında da ağız kokusu tespit edilebilir.
Yine Diabetes mellitus (şeker hastalığı) nedeniyle de ağız kokusu oluşabilir. Özellikle bu hastalığın seyrinde şiddetli bir ağız kuruluğunun olması diş etlerini her türlü mekanik etkiye (kuru mama, diş taşı gibi) hassas hale getirir. Bu nedenle peridontal hastalıkların şekillenmesi kolay olacağı gibi şiddeti de oldukça fazladır. Gelişen bu oral lezyonlar ağız kokusunun da aynı oranda şiddetli olmasına neden olur.
Kedi ağız mukozasında erozyon ve ülser oluşumuna ve dolayısıyla ağız kokusuna neden olan diğer bir faktörde Discoid lupus erithematosus, Pemphigus vulgaris ve Bullous Pemphigus gibi immun deri hastalıklarıdır. Özellikle pemphigus vulgarisin seyri sırasında ağız boşluğu ve dudaklarda lezyonların oluşum oranı kedilerde oldukça yüksektir.
Kedilere özgü bir hastalık olan Eozinofilik granuloma ağız mukozası ve dil üzerinde ülserlere neden olan spesifik bir hastalıktır. Bu hastalığın seyri sırasında da şekillenen ülserler nedeniyle ağız kokusu oluşabilir. Özellikle orta yaştaki dişi kedilerde görülme oranı daha fazla olan bu hastalığın oral lezyonlarının şekillenmesinde dilin taşıyıcı rol oynadığı ancak başka bir kediye bulaşma olasılığının daha düşük olduğu bilinmektedir. Ancak ağız içinde şekillenen ülserlerin fibrosarcom, squamous cell carcinom, mast cell tümör gibi neoplazmlar ve enfeksiyöz karakterli ülserlerden ayırımının yapılması uygun bir tedavi için gereklidir.
İmmun sistem yetmezlikliğine bağlı olarak şekillenen FeLV (Felin Leukemi Virus Enfeksiyonlarında) şiddetli ve nüksedici karakterde stomatit ve gingivitis şekillenme oranı da oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Bu hastalığın varlığında şiddetli bir oral enfeksiyon yanında ağız kokusu da belirgin olarak hissedilir.
Ayrıca yabancı cisime bağlı travmalar nedeniyle diş etlerinde veya mukozada şekillenen yaralar da ağız kokusuna neden olabilir. Özellikle tavuk kemiği ve iğne gibi batıcı cisimlerin oluşturduğu yaralanmalar kedilerde sık görülen bir durumdur.
Mide içeriğinden, kötü besinlerden ve helicobacter enfeksiyonlarından kaynaklanan ağız kokuları da tüm kedilerde görülebilir.
Tüm bu etkenlerden farklı olarak patolojik sayılmayan ağız kokusu özellikle diş değişim dönemlerinde olabilir. Ayrıca askaritler de paraziter uygulama yapılmamış yavrularda ağız kokusunun nedeni olabilir. Askaritlere bağlı olarak görülen koku sarmısak kokusunu andırır ve uygun paraziter uygulamalar sonrasında kaybolur.
kedilerde stomatit – kedilerde-stomatit
