KUŞ GRİBİ ve GÖÇMEN KUŞLAR
Göçmen kuşların, göç rotaları üzerinde ya da farklı göç rotalarını kullanan kuşlarla kışlama ya da konaklama alanlarında biraraya gelme yoluyla bu virüsü yaymaları olasıdır. Ancak bu virüsün, ilk ortaya çıktığı Güneydoğu Asya’dan son olarak görüldüğü Rusya’ya göçmen kuşlarca yayıldığı halen kanıtlanmış değil, çünkü yaz aylarında kuzeye doğru görülen bu yayılış göçmen kuşların o dönemde göstermeleri beklenen doğal hareketle ters yönde! Ayrıca şimdiye kadar şiddetli patojen kuş gribine yakalanmış bir göçmen kuşun hayatta kalacağına ve uzak mesafeler göç edebilip virüsü yayabileceğine dair bir kanıt da elde edilememiştir. Birçok Avrupa ülkesini kapsayan, yakın geçmişte yapılmış bir araştırmada 15 türe ait çok sayıda göçmen kuştan alınan örneklerin %20 sinde düşük patojenik kuş gribi virüsüne rastlanmıştır. Bu virüslerin bazıları mutasyonla yüksek patojenik kuş gribine (HPAI) dönüşebilirler. Bu tür mutasyonların ise en başta tavuk çiftlikleri gibi hızlı virüs kopyalanmasının görüldüğü yerlerde oluştuğu biliniyor.
Yüksek Patojenik Özellikteki Kuş Gribini ( HPAI ) bir ülkeden diğerine göçmen kuşlar mı yayıyor?
Şimdiye kadarki kanıtlar yabani kuşlarda yüksek patojenik H5N1 soyunun kuşları virüsü uzaklara taşımalarına imkan vermeyecek kadar kısa sürede öldürdüğünü gösteriyor.
13 Kasım 2004 tarihli New Scientist dergisi bu sonbahar Sibirya’da bir ördekte bulunan kuş gribi virüsünün Asya’da salgına yol açanla aynı olmadığını bildiriyor. ABD Jeoloji Servisi Yaban Hayat Sağlığı Merkezi, Hong Kong’da test edilmiş 6000 yabani kuşun yalnızca birinde virüsün çıkması bilgisine dayanarak yabani kuşların virüsü yayıyor olmalarının düşük olduğu görüşünü savunuyor. Merkez ayrıca başta sukuşları olmak üzere yabani kuşlarda kuş gribi tiplerine yaygın olarak rastlansa da yeni virüs soyu H5N1’in yabani kuşları etkilediği ya da yabani kuşların bu virüsü yayabildiklerine dair çok az kanıtın bulunduğunu bildiriyor. Ünlü tıp dergisi The Lancet’deki bir makalede, H5N1’in Güney Kore’den (17 Aralık 2003) Vietnam’a (8 Ocak 2004) ve Endonezya’ya (6 Şubat 2004) sıçradığının rapor edildiği zamanların bilinen hiçbir kuş göçüyle yer ve zaman olarak eşleşmediği, çünkü kışın bir takım sınırlı kuş hareketi görülmekle birlikte kuşların Kasım sonu ve Aralık başı itibariyle güneydeki kışlama bölgelerine ulaştıklarını belirtiliyor. Dahası karasal kuşların kuş gribi ekolojisindeki rolleri bilinmezliğini korumakla birlikte, H5N1’in gözlenen yayılımının zamanlaması ve görüldüğü coğrafya, Güney Çin’deki kümes hayvanlarının yanında ve balık çiftliklerinde beslendikleri bilinen serçe, güvercin, sığırcık gibi kuş türlerinin hiçbirinin bilinen göç bilgisiyle paralellik göstermemektedir.
Virüsün Güney Çin’de patlak verdiği bölge içinde ve dışında yayılmasını hızlandıran ise büyük olasılıkla hijyen ve biyogüvenlik uygulamalarında aksaklıkların olduğu bir bölgedeki günlük aktivitelerdi.
Yabani kuşlar ve kuş gribiyle ilgili ne gibi önlemler alınmalı?
Dünya Tarım Örgütü (FAO) kuş gribi salgının patlak vermesinin ardından Asya’daki ülkeleri yabani kuşları öldürmemeleri konusunda uyardı. FAO’nun Hayvan Sağlığı Merkezi’nden Juan Lubroth yabani kuşları öldürmenin kuş gribi salgınlarını önlemede ya da kontrol etmede yardımcı olmayacağını belirterek yabani kuşların ekosistemlerin önemli bir parçası olduklarının altını çizdi.
FAO, kuş gribi virüsünün yayılmasındaki başlıca sebeplerin kümes hayvanlarının üretimi, işlenmesi ve pazarlanmasıyla ilgili kötü hijyen koşulları, kirlenmiş ürünler, biyogüvenlik önlemlerindeki boşluklar ve önerilen kontrol kurallarına uymayan kişiler olduğunu belirtiyor. FAO’nun Eylül 2004 tarihli “Asya’da yüksek patojenik kuş gribini kotrol altına alma ve yok etme için öneriler” adlı yayınında da yabani kuşların ya da yaşam alanlarının tahrip edilmesinin büyük olasılıkla kuşların yayılmalarına neden olacağı ve kümes hayvanlarındaki HPAI enfeksiyonun riskini ve akışını azaltmada çok küçük bir etkisi olacağını belirtiyor. Konuyla ilgili yetki sahipleri daha çok üretim çitliklerindeki biyogüvenlik yöntemlerinin artırılarak kümes hayvanlarıyla yabani kuşların temasının engellenmesi/sınırlanması konusunda çalışmalılar.
Kuş Araştırmaları Derneği
